Ұлттық құндылықтар – парасыз қоғам бастауы

Қоғамның өркендеуі мен мемлекеттің тұрақты дамуы – ел азаматтарының адалдығы мен әділдігіне тікелей байланысты.

Әсіресе, сыбайлас жемқорлық белең алған елдердің шаруашылығы кері кетіп, дамуы тежелетінін аңғарып жүрміз. Сондықтан да, парақорлық індетіне қарсы күрес, тек заңмен ғана емес, ұлттық сана мен рухани құндылықтар арқылы да жүргізілуі тиіс. Себебі қарсы тұратын ең мызғымас қорған – елдің ар-ұятына айналған дәстүрі мен тектілігі, тәлім-тәрбиесі мен рухани мәдениеті.

Бабалар аманатына адалдық – бүгінгі қоғам үшін ең басты өлшемдердің бірі.
Қазақ халқының дүниетанымы адамгершілік, ар-ождан, намыс пен ұят сынды биік ұғымдарға негізделген. Бұған ғасырлар бойы дала философиясы қалыптастырған «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ», «Арамнан алған – арыңды сатады, адалдан алған – бағыңды ашады», «Ар – адамдықтың жолдасы, ұят – ынсаптың қорғаны» деген мақалдар айғақ бола алады.

Қазақ халқында пара мен алдауға, екіжүзділікке ешқашан жол берілмеген.
Дана бабаларымыз ерте жастан-ақ бала санасына: «Арам жолмен алған ас бойға жұқпайды», «Адал жолмен мал таппаған – азар да безер болады», «Адам болам десең, адал бол!» деген ұстанымдарды сіңіріп отырған. Бұл — ұлттың рухани иммунитетін күшейтудің, яғни парасыз қоғам құрудың басты кілті.

Парасыз қоғам құру – бұл саяси науқан емес, бұл ұлттың рухани жаңғыруы.
Егер әрбір азамат өз отбасында адалдықты, әділеттілікті, таза еңбекпен нан табуды тәрбиелесе, болашақ ұрпақтың бойында сыбайлас жемқорлыққа деген жиіркеніш пен қарсы тұрарлық сана қалыптасады. Бұл тұрғыдан алғанда, ұлттық құндылықтарымыз – бізге бағдар болатын темірқазық.

Қазақ қоғамында ар-намыс пен ұяттан асқан өлшем болмаған.
«Арың кетсе – бар өмірің кетеді», «Ұят болады», «Адамның басы – Алланың добы емес», «Малым – жанымның садағасы, жаным – арымның садағасы» деген сөздер тек отбасы тәрбиесінде емес, ел басқару ісінде де әділдіктің темірқазығына айналған. Адалдық пен ар-ұят — ұлттың тірегі, елдің өрісі.

Бүгінде елімізде парақорлықпен күреске бағытталған түрлі заңнамалық және институционалдық шаралар қабылданып жатыр.
Мемлекеттік қызметтегі ашықтық, цифрлық жүйелер, қоғамдық бақылау – мұның барлығы парасыз қоғам орнатуға бағытталған істер. Дегенмен, мұндай игі қадамдар тек сыртқы бақылаумен ғана емес, ішкі мәдениет пен сана-сезіммен ұштасқанда ғана нәтижелі болмақ.

Сондықтан ұлттық тәрбиені мектеп жасынан бастап жүйелі жолға қою – ең маңызды мәселе.
Баланы кішкентайынан «Жемқорлық – жегі құрт», «Арам ас – ажал», «Адал еңбек – ардың ісі» деген ұғымдармен тәрбиелеу қажет. Мектептегі «Адал ұрпақ» ұйымдары, жоғары оқу орнындағы «Саналы ұрпақ» клубтары – бұл парасыз қоғамның негізін қалайтын алғашқы қадамдар ғана. Бірақ бұл қадамдар өмірлік дағдыға айналмайынша, нәтиже де жартылай ғана болмақ.

Адалдық – ұлт болмысының өзегі.
Ол тек жеке адамның қасиеті ғана емес, тұтас қоғамның рухани деңгейін айқындайтын көрсеткіш. «Адалдық жүрген жерде адамдық жүреді» деген сөздің астарында терең мағына жатыр. Адам адал болса, қоғам да таза, мемлекет те әділетті болады.

Қазақ халқы үшін әділдік пен адалдық – биік мәртебе.
Әділетсіз билік, арам жолмен жиналған дүние, парамен келген лауазым ешқашан баянды болмаған. «Арамдықпен шыққан тау – құлап тынады», «Арам жолдың соңы – сор» деп ата-бабаларымыз бекерден бекер айтпаған.

Қорыта айтқанда, сыбайлас жемқорлықпен күресте ең қуатты қару – заңнан бұрын ұлттық сана мен рухани иммунитет.
Ал бұл құндылықтарды ұрпақ бойына сіңіру – әрбір отбасының, ұстаздың, қоғам қайраткерінің және мемлекеттің ортақ міндеті. Парасыз қоғам – ұлттық құндылықтарға негізделген әділетті елдің көрінісі. Ар мен ұятты ту еткен елдің болашағы – жарқын, ұрпағы – берекелі болмақ.

Нұрлыхан Қалқаманұлы
Мақала Теміртау қаласы әкімдігі аппаратының тапсырысы бойынша «Мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру шеңберінде азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі алдын алу бойынша дүниетанымын қалыптастыру» жобасы аясында дайындалды.