Сыбайлас жемқорлық: саяси зардаптар
Әлемнің геосаяси тарихын шолып шықсаңыз, жемқорлық жайлаған ешбір елдің өркендеп кеткенін көрмейсіз. Керсінше, алып империялардың құлдырап, құздан құлағанын аңғарар едіңіз. Сыбайлас жемқорлықтың зияны тек экономикалық немесе әлеуметтік аспектілермен шектелмейді, ол сонымен қатар саяси тұрақтылыққа да үлкен қауіп төндіреді. Әлем елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, сыбайлас жемқорлық саяси жүйенің әлсіреуіне, билік институттарына деген сенімнің жоғалуына және қоғамдық тұрақсыздыққа әкеледі. Әлем елдерінің өткеніне шолу жасап көрсек.
Украина: реформаларға
қарсылық
Украинада сыбайлас жемқорлық ұзақ жылдар бойы саяси тұрақсыздықтың негізгі себептерінің бірі болып келеді. 2014 жылы елде саяси дағдарыс кезінде билікке жаңа үкімет келгенімен, сыбайлас жемқорлықпен күресу қиынға соқты. Жемқорлық мемлекеттік басқару жүйесін әлсіретіп, реформалардың тиімді жүзеге асуына кедергі жасады. Бұл халықтың үкіметке деген сенімін төмендетіп, саяси тұрақсыздықты күшейтті.
Бразилия: саяси дағдарыс және президент импичменті
Бразилияда сыбайлас жемқорлық саяси дағдарыстың негізгі себептерінің бірі болды. 2016 жылы президент Дилма Русеффке импичмент жарияланды, себебі оның үкіметі сыбайлас жемқорлыққа қатысы бар деп айыпталды. Бұл оқиға саяси тұрақсыздықты күшейтіп, елдегі саяси элитаның беделін түсірді. Жемқорлық даулары бразилиялықтардың билікке деген сенімін жоғалтып, қоғамда наразылық тудырды.
Малайзия: 1MDB қоры және саяси салдары
Малайзияда 1MDB қорының айналасындағы сыбайлас жемқорлық дауы саяси жүйеге үлкен соққы болды. 2015 жылы премьер-министр Наджиб Разакқа миллиардтаған долларлық алаяқтыққа қатысы бар деген айып тағылды. Бұл оқиға саяси тұрақсыздыққа алып келіп, 2018 жылы оппозициялық коалицияның билікке келуіне себеп болды. Жемқорлық даулары елдің халықаралық беделіне де зиян келтірді.
Оңтүстік Корея:
президенттің импичменті және қоғамдық наразылық
Оңтүстік Кореяда 2016 жылы президент Пак Кын Хеге қарсы сыбайлас жемқорлыққа байланысты импичмент жарияланды. Бұл оқиға елде үлкен қоғамдық наразылық тудырып, миллиондаған адамдар көшеге шықты. Саяси дағдарыс елдің саяси жүйесінің әлсіздігін және биліктің ашықтығы мен есеп берушілігінің маңыздылығын көрсетті.
Кения: қоғамдық тұрақсыздық және сайлау қиындықтары
Кенияда сыбайлас жемқорлық қоғамдық тұрақсыздықтың және саяси дағдарыстардың негізгі себептерінің бірі болып табылады. 2007-2008 жылдардағы сайлау дағдарысы кезінде сыбайлас жемқорлыққа байланысты халық арасында үлкен наразылық туындап, қақтығыстарға алып келді. Бұл оқиға елдің саяси жүйесіне үлкен зиян келтіріп, көптеген адамдардың өмірін қиып, елдің дамуына кедергі болды.
Түйін
Сыбайлас жемқорлықтың саяси зардаптары әлем елдерінің тәжірибесінде анық көрінеді. Ол саяси тұрақсыздыққа, билікке деген сенімнің жоғалуына және қоғамдық наразылыққа алып келеді. Бұл құбылыспен күресу үшін мемлекеттік органдардың ашықтығы мен есеп берушілігін арттыру, құқықтық жүйені нығайту және азаматтық қоғамды белсенді тарту қажет. Тек осындай шаралар арқылы сыбайлас жемқорлықты жеңіп, саяси тұрақтылық пен даму жолында ілгері жылжи аламыз.
Нұрлыхан Қалқаманұлы,
Мақала Теміртау қаласы әкімдігі аппаратының тапсырысы бойынша «Халық арасында сыбайлас
жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру бойынша іс-шаралар кешенін ұйымдастыру» жобасы аясында дайындалды.
